H έννοια της ανακουφιστικής φροντίδας στον/στην ασθενή δεν περιλαμβάνει μόνο την τεράστια σημασία της Ιατρικής θεραπείας και της νοσηλευτικής φροντίδας. Κοινωνικές και νομικές αλλαγές όπως η Οικουμενική διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου από τον ΟΗΕ το 1948 συνετέλεσαν στην δημιουργία αυτού του τόσο σημαντικού κλάδου. Η ανακούφιση ως προσφορά προϋποθέτει την αρχική αναγνώριση του ασθενούς ως ένα πρόσωπο με ανθρώπινα δικαιώματα, όπως είναι το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, την περίθαλψη και το δικαίωμα σε έναν αξιοπρεπή θάνατο για ασθενείς τελικού σταδίου. Η ανακουφιστική φροντίδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολλών επιστημών όπως είναι η ιατρική, η νοσηλευτική, η ψυχολογία αλλά και η κοινωνιολογία και η νομική επιστήμη μιας και απευθύνεται σε ανθρώπους κάθε οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης, αποτελεί τμήμα της κοινωνικής πολιτικής ενός κράτους και προσφέρει όχι μόνο ιατρική τεχνογνωσία αλλά και σημαντική κοινωνική και ψυχοσυναισθηματική υποστήριξη στους ανθρώπους που τη χρειάζονται.
Οι αξίες στις οποίες βασίζεται η ανακουφιστική φροντίδα είναι η Αξιοπρέπεια, η αυτονομία ο σεβασμός και η ελεύθερη βούληση του ασθενή να αποφασίζει για τα θέματα που τον αφορούν.
Ορισμός Ανακουφιστικής Φροντίδας
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την ανακουφιστική φροντίδα ως μία προσέγγιση που βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν προβλήματα που σχετίζονται με απειλητικά για τη ζωή τους νοσήματα, μέσω της πρόληψης και ανακούφισης του υποφέρειν με την έγκαιρη αναγνώριση και ολοκληρωμένη αξιολόγηση και θεραπεία του, καθώς και άλλων προβλημάτων οργανικών, ψυχοκοινωνικών και πνευματικών.
Αρχές Ανακουφιστικής Φροντίδας
Είναι εξ’ ορισμού ολιστική και εξατομικευμένη φροντίδα για τον ασθενή.
Ενισχύσει την ποιότητα ζωής του, και μπορεί να επηρεάσει θετικά την πορεία της ασθένειας.
Ωφελεί τα συστήματα υγείας γιατί μειώνει τις μη αναγκαίες εισαγωγές στα νοσοκομεία.
Απαιτεί ομαδική-διεπιστημονική προσέγγιση στην εφαρμογή της, για να μπορέσει να διαχειριστεί τις ανάγκες του ασθενή.
Υποστηρίζει τη ζωή μέχρι το ενδεχόμενο τέλος της, και στηρίζει την οικογένεια στην περίοδο του πένθους.
Επιβεβαιώνει τη ζωή και θεωρεί τον θάνατο ώς μια φυσιολογική διεργασία.
Δεν επιδιώκει να επιταχύνει, ή να αναβάλλει το θάνατο.
Προσφέρει ένα σύστημα υποστήριξης για να βοηθήσει τους ασθενείς να ζήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο δραστήριοι.
Προσφέρει ένα σύστημα υποστήριξης για να βοηθήσει την οικογένεια να αντιμετωπίσει την περίοδο που ο ασθενής νοσεί και το δικό της πένθος.
Είναι εύκολα εφαρμόσιμη στην πορεία της ασθένειας, σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες που στοχεύουν στην επιμήκυνση της ζωής, όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία, και άλλου είδους θεραπευτικές μεθόδους. Περικλείει όλες τις διερευνητικές εξετάσεις που απαιτούνται για την καλύτερη κατανόηση και διαχείριση των δυσάρεστων επιπλοκών.
Βοηθά τον ασθενή να διατηρήσει στο μέτρο του δυνατού την αυτονομία του και τον ενισχύει να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων που τον αφορούν.
Δημιουργεί αισθήματα ασφάλειας τόσο στον ασθενή όσο και στην οικογένεια, διότι υποστηρίζονται σε όλη τη πορεία της νόσο.
Εξέλιξη της Ανακουφιστικής φροντίδας στο χρόνο.
Παλαιότερα, θεωρούνταν ότι η ΑΦ είναι η εξειδικευμένη φροντίδα που παρέχεται τους τελευταίους μήνες, εβδομάδες ή μέρες της ζωής ενός ασθενή. Όμως, αυτή η αντιμετώπιση στερούσε από τους ασθενείς και τις οικογένειές τους όλα τα οφέλη της ανακουφιστικής φροντίδας, τα οποία μεγιστοποιούνται όταν αυτή ενσωματώνεται από νωρίς στην πορεία της ασθένειας.
Οφέλη – Ο ρόλος της διεπιστημονικής ομάδας.
Με τα σημερινά δεδομένα η αφετηρία της ανακουφιστικής φροντίδας είναι η διάγνωση μιας χρόνιας και απειλητικής για τη ζωή του ασθενή, ασθένειας.
Η είδηση ότι το άτομο έχει διαγνωστεί με απειλητικό για τη ζωή του χρόνιο νόσημα, δημιουργεί ποικίλα συναισθήματα που μπορούν να περιγραφούν με τον όρο «υποφέρειν».
Οι ασθενείς με σοβαρή ασθένεια συχνά βιώνουν σημαντική σωματική επιβάρυνση λόγω πόνου και πολλών άλλων συμπτωμάτων όπως ναυτία, δύσπνοια, κόπωση, αδυναμία κ.α. Το άγχος και η κατάθλιψη είναι επίσης κοινά συμπτώματα σε ασθενείς με διάγνωση μιας σοβαρής χρόνιας νόσου. Οποιοδήποτε από τα συμπτώματα αυτά μπορεί να αλλάξει την ικανότητα του ατόμου να εκπληρώνει τους μέχρι τότε ρόλους του σε προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό πεδίο.
Η ομάδα της ανακουφιστικής φροντίδας μέσω της σχέσης που αναπτύσσει με τον ασθενή και το οικογενειακό του περιβάλλον, μπορεί να τους βοηθήσει να εντοπίσουν τα παραπάνω ζητήματα και να βρουν τρόπους προσαρμογής και ιεράρχησής τους. Όσο πιο νωρίς στην πορεία της νόσου εμπλέκεται η διεπιστημονική ομάδα, τόσο ισχυρότερη γίνεται η αμοιβαία εκτίμηση και εμπιστοσύνη. Αυτό θα βοηθήσει στην πιο εύκολη αντιμετώπιση των δυσκολιών που θα προκύψουν στην πορεία της νόσου.
Η διαχείριση των συμπτωμάτων, η ανακούφιση του πόνου, η ψυχοκοινωνική υποστήριξη και πνευματική φροντίδα, συντελούν στην μεγιστοποίηση της διαβίωσης του ασθενούς, αλλά και της οικογένειάς του. Η φάση αυτή της φροντίδας παρέχεται σε Αβάθμιο επίπεδο και στο σπίτι.
Όταν η φυσική πορεία της νόσου μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης και οι διαθέσιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις εξαντλούνται, τότε μιλάμε για τη φροντίδα πλησίον του τέλους. Ο σκοπός της ΑΦ στο τέλος της ζωής είναι, η ανακούφιση του πόνου και των άλλων σωματικών συμπτωμάτων και η εξασφάλιση άνεσης και γαλήνης για έναν αξιοπρεπή και ειρηνικό θάνατο. Παρέχεται είτε στο σπίτι είτε στο εξειδικευμένο περιβάλλον του ξενώνα.
Γεωργία Δ Γαλλιού.
Νοσηλεύτρια , Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Σύλλογος ΝΟΣΗΛΕΙΑ
Βιβλιογραφία
World Health Organization (https://www.who.int/health-topics/palliative-care)
Kinghorn, Shaun και Galmin, Richard (2007) Ανακουφιστική Νοσηλευτική. Εξασφαλίζοντας Ελπίδα και Ποιότητα ζωής. Αθήνα: Βήτα ,σελ 21
http://pallipedia.org/inpatient-hospice/
Πατηράκη –Κουρμπάνη, Ε.(χ. χ). Σύγχρονες Προσεγγίσεις στην Ανακουφιστική Φροντίδα. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας, δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΣΠΑ 2007-2013
http://pallipedia.org/serious-health-related-suffering